U potrazi za lijekom protiv bolesti Kovid-19, mnogi istraživači su svoju pažnju fokusirali na specifičan protein koji virusu omogućavaju da inficira ljudske ćelije.
Enzim koji pretvara angiotenzin 2 ili ACE2 „receptor“, je protein koji obezbjeđuje ulaznu tačku korona virusu da se replicira i tako zarazi više ljudskih ćelija.
Dr Branimir Nestorović je u ranijem intervjuu za portal „Telegraf“ objasnio zašto su ljudi sa dijabetesom, kardiovaskularni bolesnici i pušači posebno podložni teškim kliničkim slikama.
„Zato što oni ljudi koji imaju povišen krvni pritisak, imaju i povišen ACE enzim u plućima. On je ujedno povišen i kod onih koji puše, a za njega se najviše vezuje virus. Tako da onaj koji ima povišen krvni pritisak, ima još više tih belančevina, odnosno proteina u plućima, pa se lakše virus vezuje. Zbog toga takvi pacijenti imaju tešku kliničku sliku. Ima tu malo i genetike, pa postoje ljudi koji imaju predispoziciju da obole od kardiovaskularnih oboljenja, a još ako i puše… Suštinski gledano zato su te grupe najugroženije“, rekao je tada.
Dr Pol Insel, dr Rohit Lomba i dr Krišna Šriram, strani mikrobiolozi i farmakolozi su takođe odgovarali na najčešća pitanja koja pomažu da bolje shvatimo da li smo u većem riziku od težih simptoma ili ne.
Šta je uopšte ACE2 receptor?
U pitanju je protein koji se nalazi na površini mnogih ćelijskih tipova. To je enzim koji stvara male proteine rezanjem većeg proteina angiotenzinogena, koji potom nastavlja da reguliše funkcije u ćeliji.
Koristeći protein sličan šiljku na svojoj površini SARS-CoV-2 vezuje se za ACE2 receptore kojima odgovara kao „ključ bravi“ i tako nastavlja da inficira ćelije. Dakle, ACE2 djeluje kao savršen ulaz za virus koji potom prerasta u bolest Kovid-19.
Gdje se nalaze ACE2 receptori u organizmu?
ACE2 je prisutan u mnogim ćelijskim tipovima i tkivima, uključujući pluća, srce, krvne sudove, bubrege, jetru i gastrointestinalni trakt. Prisutan je i u epitelnim ćelijama.
Razmjena kiseonika i ugljen dioksida između pluća i krvnih sudova događa se upravo preko epitelne sluznice u plućima. ACE2 je prisutan i u epitelu u nosu, ustima i plućima. Međutim, u plućima ACE2 ima veliku količinu pneumocita tipa 2, važnog ćelijskog tipa koji je pristuan u komorama koje zovemo alveole, a gdje se apsorbuje kiseonik i oslobađa otpadni ugljen dioksid.
Koja je normalna uloga ACE2 receptora u tijelu?
ACE enzim služi da pretvara angiotenzin I u angiotenzin II. Njegova glavna uloga je da razgradi II na molekule koji suzbijaju štetne efekte angiotenzina. Ali, ako virus „preuzme“ ACE2 receptore na površini ćelija, tada je njegova uloga poremećena. Takođe, lijekovi zvani ACE inhibitori pospešuju stvaranje angiotenzina II koji bi u suprotnom, reagovao na receptor antitenzina tipa 1 i stvorio oštećenje i upalu tkiva.
ACE2 je takođe vitalan element biohemijskog puta koji reguliše krvni pritisak, zarastanje rana i upala.
Šta Kovid-19 radi ACE2 receptorima?
Kada se virus SARS-CoV-2 veže za ACE2 receptore on sprječava njegovu normalnu funkciju i čini da zapravo receptor više širi virus i umesto da štiti pluća i krvne sudove, još više pospešuje njihovo „povređivanje“ virusom.
Da li svi imaju isti broj ACE2 receptora u svojim ćelijama?
ACE2 je pristuan kod svih ljudi, ali njegova količina može varirati od pojedinaca do različitih tkiva i ćelija.
Neki dokazi upućuju na to da ACE2 može biti viši kod pacijenata sa hipertenzijom, dijabetesom i srčanim oboljenjima.
Da li količina receptora određuje da li će se neko lakše ili teže razboljeti?
Još uvijek se ne zna tačno. Zna se pouzdano da virus SARS-CoV-2 prvenstveno inficira ACE2 receptore, ali nije još uvijek utvrđena veza virusne infektivnosti i težine infekcije. Kada je količina ACE2 receptora smanjena zato što ih je virus u potpunosti „preuzeo“, pojedinci mogu biti osjetljiviji na virus i ispoljiti težu kliničku sliku.
To je zato što je na raspolaganju dovoljno ACE2 receptora koji olakšavaju ulazak virusa, ali smanjen broj dostupnih i „zdravih“ receptora što će doprinijeti štetnim agiotenzinima II da uništavaju ćelije. Konačno, smanjenje ACE2 receptora povećava osjetljivost na upale, smrt ćelija i zatajenje organa, posebno pluća i srca.
Koji su organi najviše oštećeni kada korona virus preuzme ACE2 enzime?
Pluća su primarno mjesto koje napada SARS-CoV-2 infekcija, a gdje virus dospijeva nakon ulaska u nos ili usta.
Virus takođe utiče i na druga tkiva koja proizvode ACE2 receptore, uključujući srce, gdje može dovesti do miokarditisa (upale). Bubrezi, jetra i probavni trakt takođe mogu biti oštećeni.
